Piotr Jańczak » Przełomowy wyrok TSUE – polska ustawa o VAT w zakresie ulgi na złe długi niezgodna z prawem UE.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, sprzeczność polskich przepisów o VAT w zakresie ulgi na złe długi z regulacjami Unii Europejskiej. Powyższe dla wielu podatnik będzie stanowić podstawę do odzyskania nadpłaconego podatku VAT.

W dniu 7 grudnia 2020 r. został opublikowany wyrok TSUE z dnia 15 października 2020 r. o sygn. C-335/19 w sprawie „ulgi na złe długi” w VAT. TSUE wskazał w przedmiotowym wyroku, że art. 90 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania VAT od warunku, aby w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

Sprawa dotyczyła oceny zgodności polskich przepisów o uldze na złe długi z przepisami prawa unijnego.

Aktualne przepisy polskiej ustawy o VAT (art. 89a ust. 2 u.p.t.u.) dla zastosowania ulgi na złe długi wymagają m.in., aby na dzień dokonania sprzedaży oraz w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji:

dłużnik nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji,
zarówno wierzyciel, jak i dłużnik, byli zarejestrowanymi, czynnymi podatnikami VAT (w stosunku do wierzyciela warunek ten musi być spełniony na dzień poprzedzający złożenie korekty deklaracji).

Kwestia zgodności powyższych przepisów z prawem UE była przedmiotem sporów pomiędzy polskimi podatnikami i organami podatkowymi.

W grudniu 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne, dotyczące kwestii, czy przepisy Dyrektywy 2006/112/WE zezwalają na wyłączenie przez Polskę możliwości stosowania ulgi na złe długi ze względu na określony status dłużnika i wierzyciela.

Trybunał podzielił opinię Rzecznika Generalnego TSUE i stwierdził, że warunek uzależniający obniżenie podstawy opodatkowania VAT od tego, by dłużnik był zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, jest niezgodny z Dyrektywą UE.

Trybunał uznał, że przepisy wprowadzające możliwość dla wierzyciela obniżenia zobowiązania VAT są ściśle powiązane z przepisami nakładającymi na dłużnika obowiązek korekty odliczonego VAT, w przypadku. kiedy dłużnik nie reguluje swoich należności. W ocenie Trybunału prawo do korekty podstawy opodatkowania VAT (po stronie wierzyciela) i obowiązek korekty kwoty VAT, podlegającego odliczeniu (po stronie dłużnika), nie powinny być uzależnione od zachowania statusu podatnika ani przez wierzyciela, ani przez dłużnika.

Trybunał podniósł, że art. 89a ust. 1a ustawy o VAT przewiduje kryterium czasu, po którego upływie nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną (aktualnie jest to 90 dni), a ponadto, zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy o VAT wierzyciel powinien zwiększyć podstawę opodatkowania i kwotę VAT należnego, jeżeli po zastosowaniu ulgi na złe długi wierzytelność zostanie jednak uregulowana lub zbyta. Zdaniem TSUE przepisy te, rozpatrywane łącznie, stanowią same w sobie odpowiedni środek, który odpowiada unijnej zasadzie proporcjonalności. Niezasadne jest więc uzależnianie prawa do korekty w ramach ulgi na złe długi od statusu dłużnika.

W rezultacie Trybunał stwierdził, że podatnik może pominąć przepisy polskiej ustawy o VAT w zakresie w jakim ustanawiają warunki formalne sprzeczne z prawem unijnym i może, opierając się bezpośrednio na przepisach prawa unijnego, zastosować ulgę na złe długi w VAT.

Z uwagi na fakt, że między przepisami polskiej ustawy o VAT oraz prawem UE występuje niezgodność, polskie przepisy dotyczące stosowania i korzystania z ulgi na złe długi powinny zostać zmienione. Podatek VAT jest bowiem podatkiem zharmonizowanym na terytorium Unii Europejskiej. Do czasu jednak, kiedy to nastąpi, podatnicy mogą powoływać się przed organami podatkowymi oraz sądami administracyjnymi bezpośrednio na opisywany wyrok TSUE w sprawie C-335/19 w celu realizacji przysługujących im praw do dokonania stosownej korekty podatku należnego VAT.

Uwaga:

Podatnicy, którym odmówiono ulgi za złe długi z uwagi na niespełnienie przesłanek będących przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE i którzy otrzymali decyzje, które stały się prawomocne, mogą skorzystać z możliwości ich wzruszenia na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej. Który to przepis stanowi, że w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji. Na podstawie art. 241 § 2 pkt 4 Ordynacji podatkowej, wznowienie postępowania podatkowego jest możliwe na żądanie strony, wniesione w terminie miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Z uwagi na fakt, że wyrok TSUE w sprawie C-335/19 został opublikowany 7 grudnia 2020 r. termin na złożenie wniosku o wznowienie mija 7 stycznia 2021 r.

Ponadto opisywane orzeczenie TSUE, także po upływie tej daty, będzie stanowić podstawę dla odzyskania nadpłaconych kwot podatku VAT (lub skorygowania jego rozliczeń) odnośnie do okresów nieprzedawnionych, w sprawach nierozstrzygniętych w sposób prawomocny decyzją.

Piotr Jańczak

doradca podatkowy

W sytuacji zainteresowania tematem,

proszę o kontakt:

e-mail: piotr.janczak@tax-duty.pl

Powyższa publikacja nie stanowi całościowego opracowania czy opinii. Sygnalizuje ona jedynie przedstawiony temat z zakresu prawa podatkowego. W razie zainteresowania uzyskaniem pełnej informacji, proszę o kontakt na e-mail: piotr.janczak@tax-duty.pl